آب عنصر اصلی تداوم حیات انسانی است، مردم جهان روزانه بیش از 1700 میلیارد لیتر آب مصرف می کنند ، 97 درصد آبهای کره زمین در درون اقیانوس‌ها است و 2 درصد آن یخ زده – مردم جهان آب مورد نیاز خود را از یک درصد باقیمانده تهیه می‌کنند که از 2 منبع بدست می آید سطح زمین ( رودخانه، دریا ها و نهرها) و از آبهای زیر زمینی که در حال حاضر بیش 120 میلیون نفر از آن به عنوان منبع آب آشامیدنی استفاده می‌کنند. آلودگی آبهای زیر زمینی در تمام دنیا موجب نگرانی‌های شدیدی شده است.
وضعیت آب در ایران و تهدیدهای هیدروپلیتیکی آینده :
تمام نگرانی‌ها در سراسر جهان برای آب بجا است. به این دلیل که در صورت نبود هیچ جایگزینی برای آن و جود ندارد، در چند سال گذشته برای جای گزینی نفت و گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی تلاشهای زیادی شده و قدم هایی برداشته شده که نگرانی هایی را برای نبود یا کمبود نفت و گاز کمتر کرده است. اما هیچ چیز نمی تواند جایگزین آب در تداوم حیات مخلوقات شود، از این رو کمبود فقدان منابع آبی مهمترین خطر پیش رو می‌باشد.براورد های علمی حکایت از آن است تا سال 2025 حدود دوسوم جمعیت جهان دچار کمبود نسبی یا شدید آب و حتی فراتر از آن خواهند شد(جنگ آب)، کشور ایران که در منطقه غرب آسیا واقع شده است شرایط نگران کننده ای دارد بدلیل اینکه غرب آسیا بیش از 85 درصد اراضی مناطق آن خشک می‌باشد.در میان کشورهای غرب آسیا ایران بلحاظ تهدیدات هیدروپلیتیکی دارای شرایط بسیار ویژه است، بجز مشکلات احتمالی سر حقابه با همسایگان، ایران از نظر جغرافیایی در منطقه ای قرار گرفته است که بین کشورهای آن اختلافات شدیدی بر سر منابع و تقسیم بندی آب وجود دارد، از سمت غرب ایران عراق، سوریه و ترکیه در شمال غرب بر سر تقسیم بندی رودهای دجله و فرات اختلاف دارند.قرار گرفتن ایران در بین این کشورها، در آینده به خاطرکمبود آب حتی بر سر مرز جغرافیایی مشکل پیدا خواهد کرد. ایران یک کشور خشک، نیمه خشک می‌باشد، خوش بینانه دوسوم اراضی آن خشک می‌باشد در حالی که روزانه 5 میلیارد متر مکعب آب شیرین روانه کشور عراق می‌گردد، آنچنان که سد های دورکان و دربندی خان در اقلیم کردستان عراق از این آب‌ها تامین میشود، می‌توان با زدن سد و احداث تونل های تغییر جهت، از هدر رفتن بخش برزگی از این آب‌ها جلوگیری کرد، با استفاده بهینه تری از اروند رود از دست رفتن آن جلوگیری شود تا بخش بزرگی از استان پهناور خوزستان را آبیاری کرده که خود خدمت بزرگی به کشاورزی و جلوگیری از بیکاری می شود…..درجنوب شرقی :پاکستان و هند بر سر حقابه رود سند اختلاف دارند …..در شرق :رود هریرود و هیرمند از افغانستان سر چشمه گرفته و وارد ایران میشود ، احداث سد سلما بر روی هریرود که تامین کننده بخش عمده آب سد دوستی است در آینده موجب خشکی این سد خواهد شد، یعنی منبع اصلی تامین کننده آب شهر مشهد خشک خواهد شد …در شمال شرق :بین کشورهای ازبکستان ، قرقیزستان و تاجیکستان بر سر حقابه و زدن چند سد اختلاف شدید وجود دارد .برداشت بی رویه ترکمنستان از رود اترک و نداشتن رژیم حقوقی مناسب و تعریف شده بر روی این رود ، زنگ خطر بزرگی در آینده برای استانهای خراسان شمالی و رضوی دارد …در شمال و شمال غرب کشور :رودخانه ارس که از کشور ترکیه سرچشمه میگیرد در امتداد مرزهای ایران و جمهوری آذربایجان که در نهایت به دریای خزر می ریزد ، استان اردبیل بخصوص دشتهای شهر اردبیل و دشت مغان به شدت به آب ارس وابسته است و با توجه به اینکه هیچ تعریف رژیم حقوقی بر روی این رود بین کشورهای دارای منافع مشترک نشده است در آینده این رود منشا تنش های مرزی و هیدروپلیتیک منطقه خواهد شد.تا پیش از فروپاشی شوروی این رودخانه تنها بین دو کشور ایران و شوروی تقسیم شده بود امروزه هر کدام از این دو کشور آذربایجان و ارمنستان نیمی از آب ارس را در اختیار خود قرار داده اند در حالیکه میزان بهره برداری ایران از این رود بسیار اندک است !! به ویژه در زمینه آبیاری زمینهای کشاورزی در استانهای شمال غربی و شرقی……خشک شدن دریاچه ارومیه بخاطر اشتباه انسانی و عدم مدیریت آن و فرسایش خاک که با خشک شدن دریاچه شدت بیشتری پیدا کرده، خشکسالی ، کمبود آب شرب و کشاورزی و تخریب زمینهای کشاورزی از جمله پیامدها و نگرانی‌های جدی است که در آینده بیش از پیش تشدید خواهد شد.در مرکز ایران و استانهای جنوبی مانند هرمزگان، فارس، کرمان، یزد و اصفهان تا استانهای مرکزی (اراک) تا ایلام و استانهای قم، سمنان و خراسان جنوبی و رضوی. و همه‌ی استان های خشک می‌باشند که به شدت دچار بحران بی آبی و کم آبی شده اند.بیش از هشت هزار روستا خالی از سکنه شده اند و بیش از 530 شهر در بحران کم آبی مطلق قرار گرفته اند، حدود هفت هزار روستا با تانکر آبرسانی می شود، از آن طرف هم چاه های آب شرب یکی پس از دیگری خشک می شود.در حال حاضر حدود 8000 حلقه چاه خشکیده و تا 5 سال آینده نزدیک به 2000 حلقه که 75% آب شرب کشور را تامین می‌کند با افت شدید و حتی بعضاً از مدار خارج خواهد شد، خشک شدن دریاچه ها مانند بختگان، ارومیه و هامون و نابودی تالاب‌ها که منشاء تغذیه منابع آبی زیر زمینی هستند، خود فاجعه بزرگی می‌باشد.آیا ما آب نداریم یا علم آن را ؟ یا مدیریت ؟ یا اراده و تعصب ملی؟چاره چیست ؟ایران آبهای خوب و با کیفیت دارد، اما مدیریت و باور آن را نداریم از طرفی دیگر هر دولتی که می‌آید در پی آن است که با برنامه های کوتاه مدت سطح رضایتمندی جامعه را حاصل کند که این را یک رزومه خوب می داند!متاسفانه تا بحال در زمینه مطالعات و اکتشاف آبهای ژرف و احیاء قنات ها و بهینه تر کردن آن هیچ تلاش و عزم جدی صورت نگرفته، جا دارد در کشوری که آب بحران جدی برایش ایجاد کرده دغدغه اصلی مسئولینش باشد و در بودجه برایش ردیفی اختصاص دهند از طرفی با زدن سدهای بعضا مطالعه نشده مانند سد گوتوند بخش بزرگی از آب شرب را آلوده و اکوسیستم و اکولوژی را به هم زده ایم! در این زمینه از توانمندی‌های علمی خوب بهره وری و مدیریت نشده که خود سبب شده بخش بزرگی از آبهای شرب و کشاورزی را از دست برود در حالیکه دولت هزینه بزرگی صرف حمل آب با تانکر به روستاها می‌کند. اگر این بودجه صرف قنات های از دست رفته شود یقیناً جواب می‌دهد و جان تازه ای همراه با شور و نشاط به روستاها دمیده خواهد شد، این عمل باعث میشود بخش بزرگی از آبهای شرب و کشاورزی که در سال‍‌های دور و نزدیک با بی توجهی و غفلت از دست رفته به روستاها باز گردد، این را می‌توان یک کار زود بازده و کوتاه مدت در دستور کار قرار داد.
کارهای بلند مدت :
یکی از آن‌ها برنامه ریزی بر روی آبهای ژرف می‌باشد، از این رو می‌توان با مدیریت منسجم و متمرکز بر روی آن امید تازه ای به کشور داد، در این مورد حرکت خوبی در حال شکل گرفتن می‌باشد، جا دارد مسئولین نظام توجه ویژه ای به این مقوله داشته باشند، در این راستا و هدف، یک تیم بسیار مجرب و کاردان و کار آزموده تشکیل شده که بر روی گسلهای کویری از شمال سمنان تا یزد و کرمان و هرمزگان مطالعات ارزشمند و ارزنده ای انجام داده که باید این تیم را یاری نمود که حضور نمایندگان وزارت های ذینفع و نهاد های مطرح و مسئول و نماینده شخص ریاست جمهوری در همکاری و همیاری با این تیم را می طلبد.احمد علی حاجی عابدیمدیر عامل
